Του Δημήτρη Ρομποτή*
Μια πιο “θετική” ανάγνωση του αποτελέσματος στο σκοπιανό δημοψήφισμα εστιάζεται στο γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των Βορειομακεδόνων (δεν είναι όλοι Σλαυομακεδόνες, ανάμεσά τους ζουν Αλβανοί, Τούρκοι, Βλάχοι, Αθίγγανοι και Ελληνες, οι περισσότεροι με αναγνωρισμένο “στάτους” και ανάλογους οργανισμούς) έχει βαρεθεί μ’αυτή την ιστορία όπως επίσης έχει βαρεθεί και με την πολιτική εν γένει, όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα όπου η αποχή τις προηγούμενες εκλογές ξεπέρασε το 40%. Το κατ’εξοχήν κόμμα του μακεδονισμού, το VMRO που ήρθε πρώτο στις εκλογές αλλά δεν κατόρθωσε να σχηματίση κυβέρνηση, βαρύνεται με τόσα σκάνδαλα και ατασθαλίες ώστε η τα περί πατριωτισμού από τις τάξεις του να μοιάζουν με καρικατούρα αν όχι φάρσα νέτα σκέτα. Στο 65% που απέφυγαν τις κάλπες προχτές σίγουρα τον πρώτο λόγο έχουν οι εθνικιστές, όχι όμως στον βαθμό που δείχνει το ύψος του ποσοστού. Η απάθεια έπαιξε κι’αυτή τον διόλου ευκαταφρόνητο ρόλο της.
Εκ πρώτης όψεως, τα φτερά του Ζάεφ είναι ψαλιδισμένα. Ακόμη κι’αν καταφέρη να βρη 12 βουλευτές για να περάση τη συνταγματική αναθεώρηση (όχι και τόσο δύσκολο, καθώς υπάρχουν στελέχη του VMRΟ ευέλικτα έως εξαγοράσιμα) θα υπάρχη πάντα η σκιά του 65% που γύρισε την πλάτη στη συμφωνία. Ετσι τουλάχιστον δείχνουν τα αριθμητικά δεδομένα. Ωστόσο, το 65% δεν είναι συμπαγές, δεν εκφράζει ένα ομοιογενές εκλογικό σώμα. Σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι δεν ψήφισαν είναι εναντίον της συμφωνίας. Εάν ίσχυε κάτι τέτοιο, θα μπορούσαν να ψήφιζαν όχι και να έκαναν την άρνησή τους κατηγορηματική και αδιαμφισβήτητη. Η μη συμμετοχή παρέχει στον Ζάεφ τη δυνατότητα να πή, όπως είπε, ότι όσοι ενδιαφέρονταν ψήφισαν ναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Η προσφυγή στην ετυμηγορία του λαού είναι δίκοπο μαχαίρι το οποίο ενδέχεται να κόψη κι’αυτούς που το κρατάνε εφόσον αρνούνται να το χρησιμοποιήσουν…
Τεχνικά λοιπόν, ο Ζάεφ μπορεί να προχωρήση. Επειδή όμως είναι πολιτικός και πρωτίστως τον ενδιαφέρει η πολιτική επιβίωση του ίδιου και του κόμματός του, ίσως να επιλέξη το ρίσκο των εκλογών, ώστε να μην του χρεωθή ολόκληρο το βάρος της συμφωνίας. Εν τοιαύτη περιπτώσει, εάν λάβη τα ίδια ποσοστά που είχε στις τελευταίες εκλογές ή μεγαλύτερα και σχηματίση πάλι κυβέρνηση με τους Αλβανούς θα μπορή τότε με τον αέρα της επιβεβαίωσης να προχωρήση στην κύρωση της συμφωνίας από το κοινοβούλιο. Τις επόμενες μέρες θα σταθμίση καλύτερα τα δεδομένα και θα πράξη ανάλογα. Σημαντικό ρόλο θα παίξουν και οι εξωτερικοί παράγοντες, τόσον από τη Δύση όσο κι’από τη Ρωσία (ήδη εκφράστηκαν νύξεις περί βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας) και σε μικρότερο βαθμό από την Τουρκία.
Η Ελλάς από την άλλη, λόγω τύχης, λόγω διπλωματικής ευστροφίας ή και των δύο βρέθηκε να έχη το επάνω χέρι, καθώς ουδείς μπορεί πλέον να την κατηγορήση για αδιαλλαξία ή απροθυμία ως προς την εξεύρεση λύσης. Τα Σκόπια μπορεί να πη κανείς ότι έβαλαν τρικλοποδιά στον εαυτό τους και η ελληνική απόφαση να προσυπογράψη τη συμφωνία δικαιώνεται πριν ακόμα εφαρμοστή! Αυτό ωστόσο δεν δικαιολογεί θριαμβολογίες ούτε σημαίνει ότι αποφεύγονται πλήρως πιέσεις σε περίπτωση που το ναυάγιο στα Σκόπια είναι τελειωτικό. Τότε, οι ΗΠΑ θα κάνουν ό,τι είναι δυνατόν να εισέλθη η χώρα στο ΝΑΤΟ, έστω και με προσωρινή ονομασία, προκειμένου να μην προχωρήση η ρωσική επιρροή σε σημεία μη αναστρέψιμα. Και τότε θα έχη χαθεί και η υπόθεση του ονόματος για τη χώρα μας.
Το καλό είναι ότι προσωρινά η όποια πίεση φεύγει από την Ελλάδα η οποία έδειξε παραπάνω από καλή διάθεση και προχώρησε στην υπογραφή μιας συμφωνίας με ιδιαίτερα βαρύ κόστος για τους κυβερνώντες. Η μπάλα τώρα βρίσκεται στην περιοχή του κ. Ζάεφ κι’αν το δημοψήφισμα αποδείχτηκε αυτογκόλ δεν του φταίει κανένας. Ας ελπίσουμε ότι οι επιλογές του θα είναι στο πνεύμα της συμφωνίας και ότι θα στεφθούν με επιτυχία, καθώς είναι και στο συμφέρον της Ελλάδος το ζήτημα να κλείση – χωρίς μάλιστα να έχη χάσει τα πάντα – και η Βόρεια Μακεδονία να μπη στο ΝΑΤΟ και εν συνεχεία στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Είναι αλήθεια ότι για αυτή την εξέλιξη πιέζουν πρωτίστως εξωγενείς παράγοντες που θέλουν να διασφαλίσουν ότι η μικροσκοπική χώρα θα μείνη στα “σωστά” χέρια. Αυτή είναι όμως και η μοίρα των μικρών κρατών (ας ρωτήσουν και την Ελλάδα), να συμπλέουν ει δυνατόν με τους εκάστοτε μεγάλους και να βρίσκονται στην πλευρά που εξασφαλίζει τα μεγαλύτερα ανταλλάγματα, παρέχει τα ευρύτερα όρια ελευθερίας κινήσεων και διασφαλίζει τις προϋποθέσεις για ευημερία και ανάπτυξη. Ολα τα άλλα είναι ευσεβείς πόθοι και ασκήσεις επί φαντασιακού χάρτου. Η Σερβία ακόμη δεν έχει συνέλθει από τις καρπαζιές και η Ελλάς με τη Βόρεια Μακεδονία δεν πρέπει επ’ουδενί να γίνουν οι νέοι καρπαζοεισπράκτορες των Βαλκανίων!
Εν προκειμένω η διάταξη των εξωγενών συμφερόντων ως έχουν φαίνεται να ευνοή τρόπον τινά τόσο τα Σκόπια όσο και την Ελλάδα που είναι ήδη μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Μην ξεχνάμε ότι και οι δύο χώρες, παρά τη διαφορά των μεγεθών τους, αντιμετωπίζουν πρόβλημα εθνικής ασφαλείας. Εσωτερικό κυρίως οι Σκοπιανοί (Αλβανοί), εξωτερικό (Τουρκία, πρόσφυγες/λαθρομετανάστες) οι Ελληνες. Η εφαρμογή της συμφωνίας και εν συνεχεία η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στους ευρωατλαντικούς θεσμούς εξασφαλίζουν τις ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή και τυχόν ένταξη στην ΕΕ των υπολοίπων βαλκανικών χωρών κάποια στιγμή θα ανοίξη τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης, ιδιαίτερα για τη βόρειο Ελλάδα, καθώς μετά την Οθωμανική Αυτοκρατορία για πρώτη φορά θα υπάρχη ένας τόσο μεγάλος χώρος με ελεύθερη επιχειρηματική δραστηριότητα και διακίνηση κεφαλαίων. Εάν δε, προκύψη και μια ειδική σχέδη της ΕΕ με την Τουρκία, για τους Ελληνες θα γίνη πράξη αυτό που δεν έγινε με τη συντριβή της Μεγάλης Ιδέας: ένα απέραντο, πολυεθνικό πεδίο δράσης όπως επί Βυζαντινής Αυτοκρατίας, όπου οι ίδιοι θα έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αν αποφασίσουν να ξυπνήσουν, εννοείται …
*Ο Δημήτρης Ρομποτής ήταν δημοσιογράφος, έγινε εκδότης και τώρα δηλώνει λαϊκός τραγουδιστής με έδρα τη Νέα Υόρκη.